Đavolja Varoš – nominovana za prirodno svetsko čudo

Spomenik prirode “ Đavolja Varoš „ nalazi se na jugu Srbije, 89 km jugozapadno od Niša, 27 km jugoistočno od Kuršumlije. Njega čine dva, u svetu retka, prirodna fenomena: zemljane figure, kao specifični oblici reljefa koji u prostoru deluju vrlo atraktivno, i dva izvora jako kisele vode sa visokom mineralizacijom.

Atraktivnost fenomena dopunjuju prirodni ambijent koji oko zemljanih figura deluje surovo, skoro mistično, a u širem okruženju živopisno i pitomo, kao i ostaci stare crkve i nekoliko jama saskih rudnika.
Zemljane figure ( 202 ) , različitih oblika i dimenzija,visine od 2 do 15 m, širine od 0,5 do 3 m, sa kamenim kapama na vrhu, rezultat su specifičnog erozivnog procesa koji traje vekovima. Figure se obrazuju, rastu, menjaju, skraćuju, nestaju i ponovo stvaraju.
Ovaj geomorfološki fenomen je jedinstven u našoj zemlji i vrlo redak u svetu. U Evropi ima sličnih pojava ali “ figure “ u Đavoljoj Varoši su većih dimenzija i znatno postojanije, pa je ovo najpoznatiji spomenik prirode te vrste u Evropi. Mnogi ovu pojavu upoređuju sa “ Baštom bogova “ u SAD.

U Đavoljoj Varoši je 1977. godine osnovana prva Internacionalna kolonija umetničke fotografije u našoj zemlji, koja i danas aktivno radi. Zahvaljujući ovoj koloniji za Đavolju Varoš se danas zna širom Evrope, u Americi, Australiji, Kini, Japanu.

Ovaj vredan lokalitet stavljen je pod zaštitu države još 1959. godine, a 1995. godine je Uredbom Vlade Republike Srbije proglašen za prirodno dobro od izuzetnog značaja i stavljen u prvu kategoriju zaštite.

Ukupno je zaštićeno 67 ha površine.

Đavolja Varoš je, kao neobičan prirodni fenomen, uticala na maštu ljudi, odakle su nastale mnoge legende o njenom postanku. Po jednoj legendi, figure predstavljaju okamenjene svatove, koji su po nagovoru đavola hteli da venčaju brata i sestru, pa ih je bog okamenio da bi sprečio rodoskrnavljenje. Po drugoj, zemljane figure predstavljaju đavole koje su ljudi dugo nosili na leđima, donoseći im zlo i nevolje. Da bi ih se otarasili morali su da prenoće bar jednu noć na mestu današnje Đavolje Varoši.

U okviru zaštićenog područja nalaze se i dva izvora vode neobičnih svojstava. Jedan je “ Đavolja voda „ , hladan i ekstremno kiseli izvor ( PH 1, 5 ) sa visokom mineralizacijom ( 15 g / l ) , a nalazi se u “ Đavoljoj jaruzi “ . “ Crveno vrelo „ je drugi izvor pored pešačke staze na sredini zaštićenog područja, ( PH 3, 5 )  sa nižom mineralizacijom ( 4, 372 mg / l ) .

Ovakve vode su vrlo retke u svetu, od kojih se neke koriste u banjskom lečenju. Dok narod veruje u lekovitost “ Đavolje vode “ , lekari je još uvek ne preporučuju, jer do sada nije dovoljno istraživana.

Zemljane figure, ekstremno kisela voda, ostaci crkve i saskih rudnika kao i okolni prirodni ambijent, predstavljaju izvanrednu turističku atrakciju koja iz godine u godinu privlači sve veći broj turista, naučnih radnika, ljubitelja prirode i dr.

Organizovanjem izleta do Đavolje Varoši bave se službe za rekreaciju Kuršumlijske, Prolom i Lukovske Banje i služba Turističke organizacije.